Có thể thấy trong lịch sử hình thành và phát triển của nhiều đô thị lớn trên thế giới, văn hóa luôn được đặt ở vị trí xứng tầm. Bởi văn hóa là nền tảng tinh thần, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.
Việc sắp xếp các địa phương không chỉ là câu chuyện tái cơ cấu, tinh gọn bộ máy, mà bản sắc của mỗi địa phương được giữ lấy, hội tụ và phát huy nhiều hơn nữa. Kinh nghiệm xây dựng đô thị tại các quốc gia châu Á như: Hàn Quốc, Trung Quốc hay Nhật Bản cho thấy, quá trình đô thị hóa dẫn đến sự suy giảm các giá trị văn hóa cộng đồng, vì những giá trị đó thường được xây dựng và phát triển trong một không gian với nền tảng lịch sử, truyền thống và tập quán của người dân địa phương.
Đô thị hóa có thể dẫn đến những biến đổi về thành phần dân cư, không gian sinh hoạt, môi trường tự nhiên... một cách nhanh chóng và làm mất đi tình cảm, niềm tin và tự hào của người dân địa phương đối với nơi họ sinh sống.
TS Trương Hoàng Trường, Trưởng Bộ môn Cơ sở hạ tầng đô thị, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia TPHCM, phân tích: Việc hình thành các siêu đô thị mới cần chú trọng người dân ở mỗi địa phương. Đây là nguồn lực chính trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa của địa phương vì họ có sự am hiểu, kinh nghiệm sống và những mối quan hệ gắn bó bền chặt với địa phương.
Để giữ gìn tính cộng đồng cho địa phương, không thể không khuyến khích sự tham gia của chính cộng đồng ấy vào việc quản lý và phát triển văn hóa địa phương. Các hình thức đồng tham gia có thể thực hiện theo nhiều mức độ khác nhau từ việc lấy ý kiến, lắng nghe góp ý của cộng đồng đến việc để cộng đồng ấy tham gia vào quá trình ra quyết định trực tiếp hoặc gián tiếp. Việc hình thành cơ chế để người dân tham gia vào góp ý kiến dù ở mức độ nào, cũng có đóng góp đáng kể đối với việc duy trì tính cộng đồng của địa phương.
Thực tế trên thế giới đã và đang khẳng định: giá trị bền vững cho các đô thị lớn, chính là giá trị hình thành từ khi khởi nguồn còn được trao truyền và phát huy đến hiện tại. Đó là nền tảng văn hóa, là nếp nhà, bản sắc của từng làng xóm, ngõ hẻm được trân trọng và giữ gìn xứng đáng, để khắc họa nên nét đặc sắc và bản sắc cho những đô thị lớn, đủ hiện đại, hòa nhập nhưng không hòa lẫn với những đô thị khác trên toàn cầu.
THIÊN THANH
